De Hoge Raad zet een streep door de huidige box 3 heffing, wat betekent dit voor u?

Wat eraan voorafging

In 2021 oordeelde de Hoge Raad al dat de rekenmethode voor de box 3 heffing discriminatoir was. De heffing waarbij uw vermogen belast wordt tegen een hoger forfaitair rendement dan het werkelijk behaalde rendement was een schending van het eigendomsrecht. Naar aanleiding van deze uitspraak is de Wet rechtsherstel box 3 en de Overbruggingswet box 3 in het leven geroepen. Het nieuwe systeem zorgt voor een nuancering in de box 3 heffing waarbij gerekend wordt met drie vermogenscategorieën: banktegoeden, schulden en overige bezittingen. Per categorie wordt (nog steeds) gerekend met een forfaitair rendement en niet met het werkelijke rendement.

Hoge Raad: Belastingheffing in box 3 ten hoogste op basis van het werkelijk rendement

Op 6 juni 2024 oordeelde de Hoge Raad dat de Wet rechtsherstel en de Overbruggingswet ook in strijd zijn met het Verdragsrecht. De Hoge Raad heeft bepaald dat u alleen box 3 belasting verschuldigd bent over het werkelijke rendement en niet over een fictief rendement. Maar wat is dan het werkelijke rendement? In de arresten vult de Hoge Raad dit nader in.

• Dit zijn in ieder geval de rechtstreekse voordelen uit vermogensbestanddelen zoals rente, dividend en huur. Maar ook de gerealiseerde én ongerealiseerde positieve en negatieve waardeveranderingen worden tot het werkelijke rendement gerekend. Het gaat om de waardeveranderingen van uw totale vermogen.
• Voor de berekening van het werkelijke rendement moet het gehele vermogen in box 3 worden meegenomen, inclusief uw bank- en spaartegoeden. Ook het rendement dat u heeft behaald op het heffingsvrije deel van het vermogen telt mee.
• U kunt niet per vermogensbestanddeel kiezen of u met het werkelijke rendement of het forfaitaire rendement wilt rekenen. U kunt wel per belastingjaar de meest gunstige variant kiezen.
• Verliezen uit eerdere jaren mogen niet worden verrekend met winsten van andere jaren. Verliezen mogen wel binnen een jaar verrekend worden met de winsten van datzelfde jaar.
• Het gaat niet alleen over het rendement op 1 januari, maar over de rendementen gedurende het hele jaar. Heeft u bijvoorbeeld in een jaar een belegging gekocht en binnen hetzelfde jaar met winst verkocht, dan telt de winst dus mee voor het werkelijke rendement.
• Bij de berekening van het werkelijke rendement gaat het om het nominale rendement, zonder rekening te houden met inflatie.
• Opvallend is dat de kosten niet aftrekbaar zijn. Dit betekent dat uitgaven zoals onderhoudskosten en verzekeringen niet in mindering worden gebracht op het rendement. De rente van box 3 schulden is wel aftrekbaar.

Voor beleggingsvastgoed zal nog veel duidelijk moeten worden gemaakt. Met welke waarde wordt gerekend om het werkelijke rendement te berekenen? Hoe zit het met de tweede woning? Hoe verhoudt de waardeontwikkeling van het vastgoed zich met het berekende werkelijk rendement waarbij kosten van onderhoud en verhuurderslasten niet aftrekbaar zijn?

Wie stelt moet bewijzen

De Belastingdienst zal niet automatisch de box 3 heffing voor u gaan corrigeren. Het is aan uzelf om te bewijzen dat het werkelijk behaalde rendement lager is dan het forfaitair berekende rendement. Ook de gerealiseerde en ongerealiseerde winsten én verliezen binnen een jaar tellen mee. Dat vergt dus het nodige uitzoek- en rekenwerk. 

Belastingheffing op basis van het werkelijke rendement is niet per definitie voordeliger

Bij slechte beleggingsjaren kan het nieuwe systeem gunstig uitpakken. Bij goede beleggingsjaren kan het “oude” forfaitaire stelsel gunstiger zijn. Of het rekenen met een werkelijk rendement gunstiger is dan het forfaitaire rendement is dus net zo ‘volatiel’ als uw beleggingen zelf. 

Wie komen in aanmerking?

Vooralsnog lijkt het erop dat het nieuwe rechtsherstel alleen geldt voor belastingplichtigen die in het verleden bezwaar hebben gemaakt. U bent niet verplicht om te kiezen voor de rekenmethode van het werkelijke rendement. Het rechtsherstel zal niet tot gevolg hebben dat de box 3 heffing over uw vermogen hoger wordt. Of niet-bezwaarmakers ook van het nieuwe rechtsherstel gebruik kunnen maken is op dit moment nog onbekend. De Belastingdienst heeft in principe alle aanslagen inkomstenbelasting over de jaren 2021 tot en met 2023 aangehouden van belastingplichtigen met een box 3 beleggingsvermogen.

Wat nu?

Het Ministerie van Financiën heeft aangegeven dat zij de uitspraken en de gevolgen daarvan nu in kaart brengen. Daarvoor verwachten zij ongeveer 8 weken tijd nodig te hebben. Belastingplichtigen voor wie de uitspraak gevolgen heeft, krijgen van de Belastingdienst een brief. De Belastingdienst zal met het (digitale) formulier ‘opgaaf werkelijk rendement’ de mogelijkheid geven om het werkelijke rendement te berekenen. In afwachting van de nadere berichten kunt u in de tussentijd de relevante gegevens gaan verzamelen om te bepalen of het werkelijke rendement ook daadwerkelijk gunstiger voor u uitpakt dan de huidige forfaitaire regeling.

Direct in actie als u definitieve aanslagen over uw box 3 vermogen ontvangt

Krijgt u (toch) een definitieve aanslag opgelegd en is het forfaitaire rendement hoger dan het werkelijke rendement? Dan moet u binnen 6 weken na dagtekening van de aanslag bezwaar maken. Ervaring leert dat de Belastingdienst belastingplichtigen met uitsluitend banktegoeden in box 3 definitieve aanslagen inkomstenbelasting 2023 oplegt. Daarbij wordt uitgegaan van een forfaitair rendementspercentage over de stand van de tegoeden per 1 januari 2023 van 0,92%. Is uw werkelijk rendement van uw bank- en spaartegoeden lager geweest, dan is tijdig bezwaar maken dus essentieel! 

Vinger aan de pols

Het is op dit moment nog wachten op nadere instructies van het ministerie van Financiën. U hoeft op dit moment nog niets te doen, tenzij u dus definitieve aanslagen ontvangt over uw box 3 vermogen. Wij houden de vinger aan de pols en zullen u blijven informeren zodra er nieuwe ontwikkelingen zijn. U kunt uiteraard altijd met ons contact opnemen als u vragen heeft.