Vermogensverschuiving tussen echtgenoten blijft onbelast

In gemeenschap van goederen getrouwd? Was dat voor of na 2018 in verband met de nieuwe regels sinds 2018 voor de omvang van de goederengemeenschap? Of bent u getrouwd op huwelijkse voorwaarden al dan niet aangevuld met verschillende soorten verrekenbedingen? De uitkomst bepaalt wat de omvang van het vermogen van iedere afzonderlijke echtgenoot is. 

Overlijden

Dat is niet alleen van belang bij echtscheiding, maar ook bij overlijden. Uw huwelijksvermogensrechtelijke situatie bepaalt namelijk de omvang van uw belastbare nalatenschap en daarmee ook de heffing van (onder andere) erfbelasting. Door uw huwelijksvermogensregime aan te passen kunt u de belastingheffing bij overlijden soms beïnvloeden.

Uitspraak Hoge Raad

Recent is een belangrijke uitspraak gedaan door de Hoge Raad over het schuiven van vermogens tussen echtgenoten. De zaak ziet op een echtpaar dat na een jarenlange relatie in 2015 trouwt in een wettelijke gemeenschap van goederen (50%-50%). In oktober 2017 gaan zij alsnog huwelijkse voorwaarden aan. In deze huwelijkse voorwaarden spreken zij af dat de vrouw gerechtigd is tot 90% van de schulden en de goederen van de gemeenschap en de man tot 10%. Nog geen twee maanden later overlijdt de man. De nalatenschap van de man bedraagt dus - sinds oktober 2017 - 10% van de goederengemeenschap. De Belastingdienst ziet in de vermogensverschuiving van 50%-50% naar 90%-10% een belastbare schenking. Daarnaast stelt de inspecteur dat de vermogensverschuiving op grond van een zogenaamd verblijvingsbeding belast moet worden en dat er sprake is van fraus legis.

Hoge Raad: vermogen overhevelen tussen echtgenoten blijft onbelast

De Hoge Raad heeft anders geoordeeld en oordeelde dat geen sprake was van een belastbare schenking of een fictieve verkrijging vanwege een verblijvensbeding. Het aangaan van een huwelijksgoederengemeenschap was volgens vast oordeel van de Hoge Raad geen schenking, omdat de vermogensverschuiving tussen de echtgenoten niet definitief was. Dit gold ook voor het aangaan van een gemeenschap met ongelijke delen. Met de stelling dat sprake was van fraus legis was de Hoge Raad het ook niet eens. Dit argument kan alleen worden gebruikt als het ontgaan van erfbelasting het doorslaggevende motief was geweest. Daarnaast moest bij het aangaan van deze huwelijkse voorwaarden op het moment van aangaan ‘zo goed als zeker’ zijn dat de echtgenoot met het kleinste aandeel in het vermogen als eerste zal overlijden. De Hoge Raad was in deze zaak van mening dat geen sprake was van fraus legis. Naar haar oordeel was het niet ‘zo goed als zeker’ dat de man als eerste zou komen te overlijden, ondanks dat de man al ernstig ziek was bij het opstellen van de huwelijkse voorwaarden in 2017. Hierbij speelde het feit dat man en vrouw al een langdurige relatie hadden en de man al jarenlang ziek was een rol.

Onduidelijkheden

De uitspraak van de Hoge Raad geeft duidelijkheid rondom de breukdelengemeenschap en de afwezigheid van een belastbare schenking. Tegelijkertijd roept de uitspraak ook de nodige vragen op. Want wanneer is sprake van een ‘zo goed als zeker’ eerder overlijden van de minst vermogende echtgenoot? In de terminale fase, bij een levensverwachting van hoeveel dagen, weken of maanden?

Wetswijziging als gevolg?

Tot slot merken wij op dat deze uitspraak van de Hoge Raad wellicht de wetgever zal aanzetten om de wet aan te passen. In 2017 lag er al een wetsvoorstel klaar waarbij het aangaan of wijzigen van huwelijkse voorwaarden bij fictie in sommige gevallen als belastbare schenking zou worden aangemerkt. Het wetsvoorstel is ingetrokken, maar zou zomaar weer uit de la getrokken kunnen worden.